اختلاف مذاهب نباید به جنگ مذهبی مبدل شود

به گزارش خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما؛ غلامعلی حداد عادل در همایش همکاری‌های علمی و فرهنگی ایران و روسیه که در دانشگاه مذاهب اسلامی برگزار شد، افزود: باعث خوشحالی است که دانشگاه مذاهب توانسته است فرصتی برای آشنایی با دانشگاه‌های کشور‌های دیگر به ویژه روسیه داشته باشد و امیدواریم آثار و ثمرات این همکاری در آینده دیده شود.

وی گفت: هر کدام از ما به یک دین و مذهبی اعتقاد داریم و دلمان نمی‌خواهد این اعتقاد را از دست بدهیم و این اختلاف میان ادیان و مذاهب در جهان ما وجود داشته؛ دارد و خواهد داشت ما باید این اختلاف را به عنوان یک واقعیت بپذیریم و به آن احترام بگذاریم و نباید اجازه دهیم این اختلاف به دشمنی بر سر مذهب مبدل شود.

حداد عادل افزود: وقتی صحبت از تعدد مذاهب به میان می‌آید کمتر ذهنمان معطوف اشتراکات آن‌ها می‌شود، عادت کرده ایم که وقتی در اسلام صحبت از شیعه و سنی می‌شود ذهنمان سراغ اختلافات می‌رود در حالی که اشتراکات بسیاری میان این مذاهب وجود دارد که باید در خودمان تقویت کنیم.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت: وقتی دو چیز اختلاف پیدا می‌کنند به طور حتم اشتراکی داشتند که اختلافشان معنا پیدا کرده، این یه نکته فلسفی و یک اصل منطقی است که هر وقت شما بین دو چیز صحبت از اختلاف می‌کنی یک وحدتی وجود داشته که اختلاف در آن‌ها معنا پیدا می‌کند.

حداد عادل افزود: این واقعیت تنها اختصاص به ادیان ندارد و بین مکاتب فکری نیز وجود داشته و دارد، در یک مکتب نظریه‌های مختلف از افراد مختلف و یک فرد به وجود می‌آید، حتی مارکسیسم و کمونیسم که تا ۳۰ سال قبل در روسیه بودند، با وجود اینکه یک مکتب فکری بوده است، اما برداشت‌ها و اختلافاتی نیز به نام کشور‌ها و اشخاص در آن‌ها پدید آمده بود؛ در فلسفه نیز همین طور است، حتی در فهم فلسفه کانت اختلاف است و هر فرد یک برداشت دارد، این یک واقعیت است که باید با آن به شکل منطقی کنار آمد.

وی گفت: وقتی صحبت از تعدد مذاهب به میان می‌آید، یک احساس منفی نیز همراه آن وجود دارد، اما ما باید این احساس منفی را کنترل کنیم و اجازه ندهیم مایه دشمنی و بیزاری پیروان مذاهب از یکدیگر شود و نباید این اختلاف بین جنگ مذهبی مبدل شود.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در مورد سوء استفاده دشمنان از اختلافات بین مذاهب افزود: بسیاری در دین از همین احساس منفی پیروان مذاهب برای مقاصد سیاسی استفاده می‌کنند، بی آنکه اعتقادی به دین خدا و مذهب داشته باشند،​ مذهب را به جان مذهب دیگر می‌اندازند که این یکی از شگرد‌ها و ترفند‌های رایج استعمار بوده است و در دنیای امروز هم شاهد این بهره‌گیری سیاسی هستیم.

حدادعادل درباره تبعات این بهره‌گیری سیاسی از تعدد مذاهب گفت: آنچه در سال‌های اخیر در منطقه خاورمیانه از جمله عراق و سوریه تحت عنوان حرکات تکفیری مشاهده شد، یک نمونه بارز از همین احساس منفی از بهره‌گیری مذهبی است و کسی که از این جنگ بهره می‌برد، آن است که از مذهب چیزی متوجه نشده است و شدیدترین دشمنی‌ها از جانب کسانی دیده می‌شود که تنها اسم خدا را بر زبان جاری می‌کنند، استعمار انگلیس تاریخ مفصلی از این بهره‌گیری مذهبی دارد و یک نگاه دیگر برای تعدد مذهب این است که ببینیم مذاهب با وجود این اختلافات چه اشتراکاتی با هم دارند.

رئیس فرهنگستان و ادبیات فارسی  افزود: در ادیان هم باید یک نگاه وحدت یاب وجود داشته باشد، ​ در میان تمام ادیان یک اشتراک مهم داریم و آن اعتقاد به امر مقدس است. اهمیت وجود این اعتقاد مشترک بسیار بیشتر از اختلاف میان آنان است، در تمام ادیان اعتقاد به ارزش‌های اخلاقی همچون صداقت و وفاداری وجود دارد و معتقدم که ضامن و پشتیبان این اخلاقیات اعتقاد به خدا است.

حداد عادل گفت: می‌توانیم اختلاف استدلالی را با ادیان دیگر در فضایی دوستانه و عقلانی داشته باشیم که به دشمنی میان آن‌ها مبدل نشود و این تهدید را باید به فرصت تبدیل کرد، ​ این نگاه می‌تواند یک نوع شیوه و روش باشد.

وی با بیان اینکه در انقلاب اسلامی چه در داخل ایران و چه در خارج از مرز‌ها سعی کردیم به این واقعیت اختلاف میان مذاهب توجه کنیم، افزود: برای مثال در همین دانشگاه مذاهب اسلامی حضور دانشجویان اهل تسنن و تشیع در کنار هم خود یک پیام و نماد برای تفکر وحدت میان ادیان است.

وی گفت: در ایران مطالعات ادیان در کنار مطالعات مذاهب جایگاه خاص خودش را دارد و در سازمان فرهنگ اسلامی سالهاست با ادیان مختلف جلسات گفت و شنود برگزار می‌شود.

حدادعادل با اشاره به روابط ایران و روسیه افزود: خوشبختانه روابط بسیار خوبی با روسیه در تمام ابعاد داریم و همچنان در حال رشد و شکوفایی است و یکی از میدان‌های وسیع که می‌توانیم با روسیه داشته باشیم بحث مذاهب دینی است که ما باید از این فضای دوستی و تفاهم‌آمیز میان دو کشور استفاده و این امکانات بالقوه را به بالفعل برسانیم.

رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی در پایان گفت: مشکل دنیای امروز درد بی‌خدایی است و ملاحظه می‌کنیم که وقتی به ترامپ خبر کشتن یک خبرنگار را در سفارت کشوری که با آن منافع مشترک دارد داده می‌شود، می‌گوید نمی‌توانیم منافع خود را با کشوری که به آن‌ها اسلحه می‌فروشیم، به خطر بیندازیم، اما اگر مرغی در کشوری دیگر که با آن منافع مشترک ندارند کشته شود، صدای آنان در می‌آید و مدعی حقوق بشر می‌شوند؛ ادیان باید در مقابل چنین خطری متحد شوند.