نامهربانی ها با یار مهربان

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما ی کرمان "پایین بودن سرانه مطالعه در کشور" ؛ هشداری است که بارها و بارها اعلام شده ، عنوان بسیاری از همایش ها و کنفرانس ها بوده ، یارانه های زیادی را روانه صنعت نشر کرده، جوایز متعددی را بذل و بخشش کرده و موضوع هزاران برنامه و مطلب رسانه ای بوده است اما همچنان سرانه مطالعه در کشور پائین است.
این روزها ؛ همزمان با هفته کتاب و با هدف جلب توجه مردم به کتاب و اهمیت کتابخوانی ؛ برنامه های متعددی ، در استان برگزار شده است ؛ از جمله برپایی بیستمین نمایشگاه بزرگ کتاب کرمان ، همایش تجلیل از خادمان کتاب ، معرفی کتابخوان های برتر ، قدردانی از نویسندگان شاخصی چون هوشنگ مرادی کرمانی و رونمایی از کتابهای جدید؛ اما هیچکدام از این دست برنامه ها باعث نمیشود ، میزان نگرانی از پائین بودن سرانه مطالعه در ایران کم شود.
آمارهای مربوط به سطح مطالعه در ایران متفاوت است از دو دقیقه تا20 دقیقه در روز ، این درحالیست که برخی آمارها از میانگین 90 دقیقه مطالعه در ژاپن و انگلیس و 55 دقیقه در مالزی و ترکیه خبر میدهند.
البته دکتر مریم اخوتی عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی کرمان که دکترای کتابداری دارد میگوید اُفت آمار مطالعه منحصر به ایران نیست و در اکثر کشورهای جهان حتی آمریکا دیده میشود اما آمارهایی که در ایران مطرح میشود نگران کننده تر است. کم ‌اعتنایی به مطالعه تا آنجا پیش رفته که شمارگان چاپ کتاب در کشور به 1000 نسخه رسیده است.
چرا چنین شده است ؟ دکتر اخوتی میگوید : افزایش قیمت کتاب از مهمترین دلایل است اما واقعیت هم این است که قبل از گرانی های سرسام آور اخیر در حوزه نشر ، باز هم سرانه مطالعه در ایران بالا نبود زیرا علاوه بر مسئله اقتصادی ؛ مسائل فرهنگی ، سیاسی ، آموزشی و اجتماعی هم دراین موضوع موثر است .
وی از علتهای مهم کتاب نخواندن را " نبود عادت به مطالعه "دانست و گفت : به عبارت ساده تر خیلی هایمان نسبت به مطالعه احساس نیازی نداریم .
اخوتی کمبود کتابخانه های عمومی و توزیع نامناسب جغرافیایی آنها را هم در پائین بودن سرانه مطالعه موثر دانست و افزود : جذابیت کتابها هم مهم است زیرا کتاب ، رقبای جدید و جذابی مثل اینترنت پیدا کرده است.
آقای عباد مدیر فروش یک انتشاراتی بزرگ که در نمایشگاه کتاب کرمان حاضر بود معتقد است : فضای مجازی امروزه یک رقیب جدّی برای مطالعه کتاب است و موجب شده انگیزه کتابخوانی در ایران کاهش محسوسی یابد.
خانم رضایی کارشناس فرهنگی هم معتقد است بعد از ورود فن آوریهای نوین رسانه ای ، جامعه ایرانی به خصوص جوانان دچار پدیده ای به نام علاقه به سرعت شده و به جای «تمرکز» به «سرعت» روی آورده اند و کتاب نمیتواند پاسخگوی نیاز آنها به سرعت باشد.
خانم تاج الدینی استاد دانشگاه هم میگوید : همه ما نسل ساندویچی شده ایم. همه چیز را میخواهیم اما سریع ، فشرده و موجز ، حتی در فضای مجازی به دنبال پیامهای کوتاه هستیم.
آقای مجید انصاری نماینده رسمی یکی از انتشاراتی های بزرگ تهران در نمایشگاه کتاب کرمان در پاسخ به سئوال ما درباره علل کاهش مطالعه در کشور ؛ جدید و جذاب نبودن کتابها در ایران را قبول ندارد و میگوید کتابهای ما را در حجم وسیع برای انتقال به اروپا می خرند اما در ایران آنها را قبول ندارند. وی علاقه شخصی را شرط مهم برای کتاب خواندن میداند و میگوید : فقط 10 درصد مردم به کتابخوانی علاقه دارند.
آقای احسان فولادی دانشجوی کارشناسی ارشد هم میگوید : خودمان مقصریم ، نباید دولتها یا نهادها را مقصر بدانیم و خود را تبرئه کنیم . جوانها از اصول زندگی غافل شده و به حواشی مشغول شده اند و متاسفانه بزرگ فکر نمیکنند.
حجت الاسلام مهدی میرزایی استاد حوزه علمیه جیرفت هم معتقد است : رویکرد مردم به علم تغییر پیدا کرده و متاسفانه مدرک گرایی به جای علم طلبی در میان اقشار تحصیلکرده شایع شده است. محمد ارشادپور دانشجوی پرستاری که به بازدید نمایشگاه کتاب کرمان آمده بود باانتقاد از فضای دانشگاهی میگوید : اساتید که باید دانشجویان را به مطالعه گسترده کتابها در حوزه درسی خود ترغیب و وادار کنند به دادن یک جزوه اکتفا میکنند و این امر تاثیر بسیار منفی بر ترغیب دانشجویان به مطالعه و کتابخوانی دارد.خانم نخعی مدرس دانشگاه هم معتقد بود : تحول باید از خانواده شروع شود و کتاب در برنامه های خانواده جایگاه داشته باشد . جایزه کارهای خوب بچه ها باید "کتاب" باشد و کتابخوانی با تشویق و پاداش همراه شود.
به هر حال مطابق سند چشم‌انداز سیاست‌های کلان جمهوری اسلامی ایران، اعضای فعال کتابخانه‌های عمومی کشور باید تا سال ۱۴۰۴ به ۲۰ میلیون نفر برسد. یعنی تا آن سال باید اعضای فعال و تعداد کتابخانه‌های عمومی تقریبا ۲۰ برابر تعداد کنونی افزایش یابند. برای رسیدن به این هدف بزرگ ، اقدامات معمول و روزمره جوابگو نیست، نیازمند مدیریت جهادی ، مشارکت همگانی و تلاشهایی صدچندان هستیم.